پالپ دندان داخلیترین لایه دندان شماست که شامل اعصاب، رگهای خونی، سلولهای تخصصی و بافتهای همبند است و مواد مغذی را برای دندان فراهم میکند. به زبان ساده، چیزی است که دندان را زنده نگه میدارد.
لایههای بیرونی دندان – عاج و مینا – از پالپ دندان محافظت میکند. اما ممکن است به دلیل حفرهها ، ترکها یا دندان قروچه مزمن (براکسیسم) در معرض دید قرار گیرد. اگر این اتفاق بیفتد، ممکن است به روشی برای رفع مشکل نیاز داشته باشید.
عملکرد پالپ دندان چیست؟
پالپ دندان اهداف زیادی دارد، از جمله:
محافظت در برابر باکتریها
سلولهای ایمنی در پالپ دندان به شناسایی و مبارزه با میکروبهای مهاجم کمک میکند.
عملکرد حسی
اعصاب این قسمت، تغییرات دما و فشار را تشخیص میدهند. ناراحتی حاصل به شما امکان میدهد متوجه شوید که این تغییرات باعث آسیب به بافت دندان میشود.
تشکیل عاج
پالپ دندان عاج (لایه میانی دندان) را میسازد. عاج از مینای دندان (لایه سخت و بیرونی) حمایت میکند و از پالپ دندان محافظت میکند.
تولید مواد مغذی
پروتئینهایی مانند آلبومین و فیبرینوژن میسازد تا عاج را سالم نگه دارد.
مرطوب نگه داشتن
رگهای خونی در پالپ دندان به مرطوب نگه داشتن دندان کمک میکند. این کار شکنندگی را کاهش میدهد و دندان را محکم و سالم نگه میدارد.
اگر پالپ دندان نمایان شود چه اتفاقی میافتد؟
حفرهها، ترکها و سایر آسیبها میتوانند این عضو را در معرض دید قرار دهند و دندان را در برابر عفونت آسیبپذیر میکند. در صورت عدم درمان، این عفونت میتواند به سایر نواحی دهان و بدن سرایت کند.
- هنگامیکه پالپ دندان در معرض دید قرار میگیرد، باکتریهای دهان به پالپ حمله میکنند.
- این باعث ایجاد التهاب میشود.
- التهاب منجر به دندان درد میشود .
- با بدتر شدن عفونت، پالپ دندان ممکن است از بین برود.
- عفونت ممکن است به سایر نواحی دهان و فک نیز سرایت کند.
در صورت عدم درمان، میتواند منجر به شرایط تهدید کننده زندگی شود، از جمله:
- سپسیس دهان
- آبسه مغزی
- مننژیت
- سینوزیت چرکی
- سلولیت اربیتال
- ترومبوز سینوسی کاورنو
پالپ دندان از چه چیزی ساخته شده است؟
یک توده ژله مانند از بافت همبند است که حاوی:
- اعصاب
- رگهای خونی
- ادونتوبلاستها
- فیبروبلاستها
- هیستوسیتها
- ماکروفاژها
- ماست سلها
- سلولهای پلاسما
در فضاهای توخالی داخل دندان (حفره پالپ) قرار میگیرد. حفره آن دارای سه قسمت اصلی است:
محفظه پالپ
قسمت بالایی اصلی که در تاج دندان قرار دارد.
شاخ پالپ
امتداد محفظه پالپ که به سمت سطح جونده دندان خم میشود.
کانالهای رادیکولار
امتداد محفظه که در طول ریشهها تا نوک آن حرکت میکنند.
پالپ دندان چه شکلی است؟
رنگ آن صورتی مایل به قرمز است و شکل دندان را به خود میگیرد.
شرایط و اختلالات رایجی که بر پالپ دندان تاثیر میگذارد:
شرایط مختلفی میتواند بر پالپ دندان تأثیر بگذارد، از جمله:
- پالپیت
- نکروز پالپ
- کلسیفیکاسیون پالپ دندان (ایجاد توده های سخت کلسیم در پالپ دندان)
پالپیت
پالپیت التهاب پالپ دندان است. زمانی اتفاق میافتد که محرکها (مانند باکتریها) از عاج عبور کرده و به پالپ حمله میکند که اغلب با احساس ناراحتی یا درد طولانی مدت دندان است.
پالپیت ممکن است برگشت پذیر یا غیر قابل برگشت باشد. پالپیت برگشت پذیر به التهاب خفیفی اشاره دارد که با درمان بهبود مییابد. پالپیت برگشت ناپذیر به التهاب شدید اشاره دارد که با درمان بهبود نمییابد. پالپیت برگشت ناپذیر میتواند منجر به نکروز پالپ (مرگ پالپ) شود.
نکروز پالپ
نکروز پالپ به مرگ آن منجر میشود. هنگامیکه پالپ دندان از بین میرود، ممکن است دیگر احساس درد یا ناراحتی نکنید.
در صورت عدم درمان، نکروز پالپ میتواند منجر به آبسه دندان (مجموعهای از چرک در داخل دندان و در بافتهای اطراف) شود. این نوع عفونت میتواند به سایر نواحی دهان و بدن سرایت کند.
کلسیفیکاسیون
در برخی از قسمتهای پالپ دندان کلسیفیکاسیون ایجاد میشود. شایع ترین دلایل این امر شامل افزایش سن و ضربه به دندان است.
به طور معمول، برخی از شرایط سلامت جسمی میتواند خطر کلسیفیکاسیون را افزایش دهد، از جمله:
- بیماری کلیوی
- بیماری قلبی
- بیماری پاژه استخوان
- پرکاری پاراتیروئید
- دیسپلازی عاج
- نقرس
- Dentinogenesis imperfecta (اختلال رشد دندان)
در بسیاری از موارد، کلسیفیکاسیون نیازی به درمان ندارد. اما اگر دندان کلسیفیه شده عفونی شود، ممکن است برای نجات آن نیاز به درمان ریشه داشته باشید.
چگونه دندانپزشکان سلامت پالپ دندان را بررسی میکنند؟
دندانپزشکان از ترکیبی از آزمایشات برای بررسی سلامت پالپ استفاده میکنند. این آزمایشات ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- تست پالپ
- اشعه ایکس دندان
تست پالپ
آزمایش پالپ دندان از دمای سرد برای بررسی سلامت پالپ دندان شما استفاده میکند. در طول این آزمایش، دندانپزشک یک ماده سرد را به نواحی مختلف دهان اعمال میکند. آنها از شما میخواهند که سطح درد خود را در مقیاسی از 1 تا 10 رتبهبندی کنید. همچنین مدت زمانی را که طول میکشد تا ناراحتی اولیه را احساس کنید و همچنین مدت زمانی که طول میکشد تا ناراحتی از بین برود را اندازهگیری میکنند.
اشعه ایکس دندان
علاوه بر انجام تست پالپ، دندانپزشک از دندانها نیز اشعه ایکس میگیرد. اشعه ایکس دندان میتواند به دندانپزشک نشان دهد که آیا عفونت به نواحی دیگر سرایت کرده است یا خیر.
درمانهای رایج پالپ دندان چیست؟
روشهای مورد استفاده در درمان بیماریهای مربوطه عبارتند از:
- پالپوتومی
- پالپکتومی
- درمان کانال ریشه
در حالی که بسیاری از دندانپزشکان عمومی این روشها را انجام میدهند، ممکن است به جای آن شما را به متخصص ریشه ارجاع دهند. اندودنتیست متخصصی است که بر حفظ دندانهای طبیعی تمرکز دارد.
پالپوتومی
پالپوتومی روشی است که روی دندانی که هنوز زنده است انجام میشود. به عبارت دیگر، پالپ هنوز از بین نرفته است.
در طی این روش، دندانپزشک یا اندودنتیست بافت ناسالمی را که در تاج دندان قرار دارد (بخشی که بالای خط لثه قرار دارد) برمیدارد. آنها پالپ را در داخل ریشه دندان باقی میگذارند. دندانپزشک برای محافظت از دندان و کاهش خطر عفونت مجدد، یک پرکننده دارویی قرار میدهد.
دندانپزشکان اکثر پالپوتومیها را روی دندانهای شیری انجام میدهند. اما گاهی اوقات پالپوتومی میتواند یک دندان دائمی (بزرگسال) را نجات دهد.
پالپکتومی
پالپکتومی شامل برداشتن پالپ از تمام قسمتهای دندان، از جمله ریشهها میشود. در مرحله بعد، دندانپزشک حفرهها، از جمله محل قرار گرفتن پالپ و کانالهای ریشه را تمیز و استریل میکند. در نهایت، محفظه پالپ و کانالهای ریشه را با مادهای پر میکند که توسط بدن بازجذب میشود.
دندانپزشکان معمولاً پالپکتومی را روی دندانهای شیری انجام میدهند. در بزرگسالان، پالپکتومی اولین مرحله درمان ریشه است.
درمان کانال ریشه
درمان ریشه مشابه پالپکتومی است. هر دو روش شامل برداشتن پالپ دندان است. اما در طول درمان کانال ریشه، دندانپزشک یا متخصص ریشه نیز کانالها را تمیز، شکل داده و پر میکند. در بیشتر موارد، یک روکش دندان برای محافظت از دندان قرار میدهند.
اگر درمان پالپ، دندان را نجات ندهد چه اتفاقی میافتد؟
دندانپزشکان از پالپوتومی، پالپکتومی و درمان ریشه برای نجات دندانهای طبیعی از عفونت استفاده میکنند. اما اگر پوسیدگی یا آسیب بیش از حد وجود داشته باشد، دندانپزشک ممکن است نیاز به کشیدن دندان داشته باشد. اگر نیاز به کشیدن دندان دارید ، دندانپزشک در مورد گزینههای جایگزینی مانند بریج دندان یا ایمپلنت دندان با شما صحبت خواهد کرد .
چگونه میتوانم پالپ دندانم را سالم نگه دارم؟
رعایت بهداشت دهان و دندان بهترین راه برای حفظ سلامت دندانها است:
- دندانهای خود را حداقل دو بار در روز با استفاده از مسواک نرم و خمیر دندان حاوی فلوراید مسواک بزنید .
- روزی یکبار بین دندانهای خود را با استفاده از نخ دندان ، پین دندان یا برسهای بین پروگزیمال تمیز کنید.
- برای معاینه و تمیز کردن به طور منظم به دندانپزشک خود مراجعه کنید.
- اگر دندانهایتان را به هم فشار میدهید یا میسایید، شبها از محافظ دهان استفاده کنید .
- به مقدار زیاد آب بنوشید.
آیا پالپ دندان دوباره رشد میکند؟
پالپ دندان در حالت طبیعی خود بازسازی نمیشود. به عبارت دیگر، اگر دندانپزشک پالپ دندان را در طول درمان ریشه دندان خارج کند، دوباره رشد نخواهد کرد. در عوض، فضای خالی داخل دندان را با مواد پرکننده دندان پر میکنند.
در حال حاضر، دانشمندان در حال مطالعه راههایی برای رشد مجدد پالپ دندان با استفاده از سلولهای بنیادی پالپ دندان هستند. در صورت موفقیت، دندانپزشکان میتوانند پالپ جدید را برای دندان عفونی دوباره رشد دهند.
آیا دندان بدون پالپ میتواند زندگی کند؟
یک دندان هر زمان که خون خود را از دست بدهد میمیرد. این میتواند به طور طبیعی (به دلیل عفونت) یا در حین عمل کانال ریشه که دندانپزشک پالپ را خارج میکند اتفاق بیفتد.
یک دندان بدون پالپ نمیتواند زندگی کند – اما همچنان میتواند به همان اندازه عمل کند.
